ديگر نژاد ها

در ادامه مطلب

فالابلا
با اين كه فالابلا از نظر قد پوني محسوب مي شود, ولي به دليل ريشه هاي نژادش در ليست اسب ها قرار مي گيرد. اين نژاد به احتمال قوي از آميزش اسب هاي اصيل انگليسي با شتلند ها (Shetland) به وجود آمده است. قد فالابلا حدود ۷۸ cm است و به نوعي يك اسب مينياتوري محسوب مي شود. با اين وجود, نسبت به قد كوتاهش از توان بدني بالايي برخوردار است.

شاير(Shire)
شايراين نژاد از شمال انگلستان ريشه مي گيرد و بزرگ‌ترين نژاد اسب است. قد شاير ها به ۲ m نيز مي رسد. وزن آن هم حدود ۱ تن مي باشد. اين نژاد نيز بسيار قديمي بوده و نام آن توسط سزار هزاران سال پيش در ماجراي جنگ هاي گالي (Gaules) آمده است. رنگ شاير ها معمولاً سياه بوده, ولي به رنگ كهربايي با لكه هايي سفيد در پاها يا سر نيز ديده مي شوند. بدن آن ها بسيار عضلاني و قوي است و از آن ها براي كشيدن درشكه يا گاري استفاده مي شد.اين نژاد بسيار آرام, مهربان و مطيع مي باشد.

اصيل اسپانيايي (آندالوزين Andalusian)
اصيل اسپانيايياين نژاد قديمي از منطقه اي به نام «اَندَلُس» در اسپانيا ريشه مي گيرد. قبل از قرون وسطي، اين اسب ها به دليل چابكي و نرمي حركات، در جنگ ها بسيار مورد استفاده قرار مي گرفتند. در قرون وسطي، به دليل سنگيني سلاح هاي جنگي، اسب هاي درشت هيكل تر ترجيح داده مي شدند تا اين كه با رنسانس نرمي و سبكي حركات اين اسب ها دوباره مورد توجه قرار مي گيرد. امروزه از اين نژاد به خصوص در نمايش ها و سيرك ها استفاده مي شود.
بلندي اين اسب ها بين ۱.۵۵ تا ۱.۶۵ متر است و معمول ترين رنگ آن ها خاكستري است. رنگ آن ها با بالا رفتن سن به تدريج روشن تر مي شود. پال اسبان اصيل اسپانيايي بلند و حالت دار است.

فريزين (Friesian)
فريزينفريزين از جمله قديمي ترين نژاد هاي اسب هاست. استخوان هاي سه هزار ساله ي آن در اروپا در هلند كنوني يافته شده اند. ابتدا از فريزين براي كشيدن گاري استفاده مي شد. در قرون وسطي به دليل ظاهر و وقار و حركات شاهانه اش در دوئل براي از رو بردن حريف استفاده مي شد.
قد متوسط فريزين بين ۱.۵۵ تا ۱.۶۵ متر است. بعضي ار فريزين ها به ۱.۷۵ متر نيز مي رسند. رنگ آن ها هميشه سياه يك دست است, مگر در صورت آميزش. به همين دليل به مرواريد سياه معروفند. پال و دم آن ها نيز مشكي, بلند و مجعد يا حالت دار است. حركات اين اسب, به خصوص به هنگام يورتمه بسيار با وقار است. رفتار اين اسب ها به طلا معروف است, زيرا بسيار قابل اعتماد هستند و به صاحب خود دلبستگي زيادي دارند. همچنين در بسياري از مسابقات مثل درساژ بسيار خوب عمل مي كنند.


انگليسي-عرب
انگليسي-عرباين نژاد فرانسوي مي باشد كه با آميزش اسب هاي اصيل عرب و انگليسي اصلاح يافته است. اسب اصيل عرب علاوه بر زيبايي و وقار, به اين نژاد مقاومت و انعطاف و نرمي در حركات بخشيدع است؛ در حالي كه اسب اصيل انگليسي قد آن را افزايش داده و سرعت آن را بالا برده است.
قد اسب انگليسي-عرب حدود ۱.۶۶ متر است و به هر رنگي ديده مي شود, ولي كهربايي, كرنگ و خاكستري متداول ترند. امروزه از اين اسب ها در مسابقات پرش, استقامت و درساژ استفاده مي شود.

پينت (Paint)
پينتاين نژاد از نژاد كوارتر ها مي باشد, با اين تفاوت كه اين اسب ها ابلق هستند. قد آن ها بين ۱.۴۸ تا ۱.۶۰ متر است. خصوصيات آن ها بسيار به كوارتر ها شبيه است.

بارب (Barb)
بارباين نژاد بسيار قديمي مي باشد و از آفريقاي شمالي ريشه مي گيرد. به اين نژاد حدود دو هرار سال پيش در كتاب هاي رومي اشاره شده است. از آن زمان تعداد زيادي بارب به اروپا به خصوص انگلستان برده شد. ريشه ي بسياري از نژاد هاي امروزي از جمله اصيل اسپانيايي به نژاد بسيار قديمي بارب ها بر مي گردد. از اين اسب امروزه براي اصلاح اژاد بسيار استفاده مي شود.
اسب هاي اين نژاد داراي سري بلند, گردني متوسط و شانه هايي پهن هستند. مو هاي يال و دم اين اسب ها پرپشت بوده و سم هاي آن ها سخت مي باشند. قد متوسط آن ها حدود ۱.۵۵ متر است. رنگ آن ها نيز معمولاً خاكستري, كهربايي, كهربايي تيره و سياه مي باشد. بارب ها اسباني آرام, شجاع, مقاوم و سريع هستند, به همين دليل از آن ها خيلي در مسابقات غير دو استفاده مي شود. اين حيوان در شرايط بياباني بسيار مقاوم است.

اسب كاسپين يا همان اسب خزر
عقيده كلي بر اين است كه اسب كاسپين يا همان اسب خزر، پوني يا مينياتوري نيست. يك اسب است. بنابراين بايد در روش كلي همانند يك اسب تاروبرد در نظر گرفته شود، دست و پاها، بدن و سر در تناسب با يكديگر است . بر عقيده كلي براي يك اسب خزر با نژاد خوب يك اسب متناسب در اندازه ي مينياتوري مي باشد.
چشم ها: بادامي شكل درشت تيره
بيني: درشت و به خوبي قلمي شكل و توانايي (...) شدن كامل در حين فعاليت
گوشها: كوچك كشيده و به طور قابل ملاحظه اي در نوك ها تيز است.
سر: كوتاه و كاملا كشيده و استخوان پيشاني به صورت سراشيبي زيبايي كه در تركيب با استخوان بيني است. سر كاملا برجسته است.
گردن: گردني دراز و نرم و انعطاف پذير كه (...) زير گلو اسب كه (...) را نگه مي دارد.
شانه ها و استخوان هاي كتف كشيده و سر پايين كه قالب خوبي براي استخوان هاي كتف مي باشد.
بدن به طور خاصي باريك اندام و با عمق تنگ است كه به خوبي با نيمه (...) تعريف شده . بدن جفت شده و محيط خوبي براي زين اسب داراست.
كوارترها: كشيده و از نقطه (...) تا نقطه كپل به صورت سر پاييني است .طول بزرگي از مفصل ران تا ختمي پس زانو دارد. ختمي پس از زانو با توجه به خواستگاه كوهستاني حيوان اين است. اين اسب ها احتمالا زاويه بيشتري نسبت به نژادهاي سرزمين هاي پست دارند.
و شش ابريشمي و تحت و اغلب در تابستان درخشندگي قوس و قدحي--گين كمان دارد. در زمستان پوشش ضخيم است يال و دم زياد اما خوب و نرم است. يال مانند تاروبرد ها تخت و نرم است دم در فعاليت ها با نشاط حركت مي كند و در مچ پاي اسب موي پشت پاي است عدم يا انفصال كوچكي از مو وجود دارد.
رنگها: همه رنگ ها بجز ابلق قابل قبول است . رنگ خاكستري مي تواند در حين بلوغ به رنگ سرخ تيره تا نزديك سفيد تبديل شود.
قد با توجه به تغذيه مراقبت و آب و هوا متفاوت است ميانگين ركورد ها بين 13 تا 10 دست است سرعت سريع رشد در جواني (...) قد را در 18 ماهگي ايجاد مي كند. در بلوغ كمتر مي شود و ميانگين قد 2/11 دست راست است.
فعاليت.عملكرد: فعاليت موج طبيعي در كليه حالت يورتمه بلند و كوتاه ، يورتمه موزون با استفاده از حركت عجيب همراه با حركت شانه ها.
در مركز صخره اي خشن جلگه هاي پست ، كاملا چهار نعل مي تازد. به طور طبيعي سبك و چابك با توانايي استثنايي در پرش است.
رفتار: بسيار باهوش / گوش به زنگ است اما خيلي مهربان و مطيع.

تاريخچه اين اسب:
اسب خزر به عنوان اجداد يك تا چهار نوع اصلي نژاد اسب ، به ثبت رسيده است. يك نژاد خون گرم واقعيست. جد اين اسب شامل اسب عرب و بنابر اين اسب تاروبرد و بسياري از اسب هاي معروف بومي و پوني هايي مي باشد كه به مدت 3000 سال قبل از ميلاد مسيح مردم خاورميانه به طور ويژه اي با گونه اي از اسب سا نان كوچك انس گرفتند. علاوه بر اين داريوش حاكم بين النهرين حدود 500 سال قبل از ميلاد مسيح علاقمند به شهامت و چابكي اين اسب هاي كوچك به منظور كشيدن ارابه شكاري خود شد كه داريوش به وسيله چاپ عكس آنها به عنوان مهر سلطنتي احترام خود به اين اسب ها را نشان داد. خانم لوييز فيروز در دهكده هاي شمالي ايران تحقيق مي كرده است و 15 عدد از نريان ها را براي تعليم شاگردانش استفاده مي كرده است. اسب خزر در شهرهاي آمل و بابل و شاهي بعنوان پوني باربر استفاده ميشود كه با نژاد هاي ديگر مثل پوني معمولي به منظور افزايش اندازه آنها براي توانا تر ساختن آنها براي سواري استفاده مي شود. اين اسب خزر به خاطر سرعت و توانايي در حمل بار سنگين مشهور است. نريان اين اسب بسيار آرام است و حركت عالي دارند حتي به وسيله بچه ها هم كنترل مي گردند.

برخي مشكلات اسبچه خزر:
متاسفانه هيچ گونه ركورد و يا شجره نامه اي از اين اسب در دست نمي باشد و پرورش دهندگان محلي هم اتفاقي و غير عملي است با اين حال در سطح جهان شناخته شده و كاربردي است همچنين برخي جفت گيري و آميزشهاي غير اصولي ممكن است باعث انقراض اين حيوان در ايران بگردد در اكثر نقاط دنيا انجمن هاي اسب خزر تاسيس گرديده است بخصوص در كشورهاي مانند استراليا نيوزلند انگليس بخصوص در ايالات متحده آمريكا در تگزاس مزرعه كريستال اما در حال حاضر و بر اساس گفته معاون آموزش و تحقيقات جهاد سازندگي استان تهران در مصاحبه مجله دامدار شماره 51و52 تعداد 40 راس از اين اسب در ايران زندگي مي كنند اميد به آن كه با اجراي برنامه هاي علمي پرورشي بهداشتي و اصلاح نزاد اين حيوان را حفظ كنيم تا مانند اسب اصيل ايراني به نام ديگري ثبت نگردد درست است كه اسب توليد پروتئين و شير نمي كند اما با اجراي برنامه هاي اصولي مي توان آنرا صادر كرد و ارزي آوري داشته باشيم قيمت اسبچه خزر حدود 25-60 هزار دلار مي باشد.

اسب تركمن: يموت- آخال تكه
اسب هاي آخال تكه و يموت شرايط ومشخصات كلي زير را دارا مي باشند
قد: اسب 148تا155 سانتيمتر، ماديان 147 تا 153 سانتي متر
سر: صورت كشيده وبلند، استخواني، ظريف، نيم رخ محدب يا صاف
گوش: گوش ها دراز تر از اسب عرب و كاكل آنها كم مو ونرم ، فك بال وپايين كشيده
گردن: بلند، كشيده، نازك و اتصال آن به بدن قوي
شانه: بلند و عضلاني
كمر: بلند وكشيده
كپل: كم شيب با عرض خوب و خروج دم بالاتر شروع مي شود و اغلب دم ها كم مو و بلند و هيچ وقت دم نمي گيرند، زير دم يعني سرين جادارتر است
سينه: عميق قوي و متناسب، دور سينه اسب به طور متوسط 167 سانتيمترو ماديان به طور متوسط 165 سانتيمتر است
قلم دست وپا: بلند وكشيده، قوي و استخواني وليكن ظريف، مفاصل قوي و متناسب، ساق متناسب و خوش تركيب، بخلق نسبتا كوتاه و كم مو، سم پهن تر وكوتاه تر از اسب عرب
فاصله ي بين زانو و بخلق به طور متوسط براي اسب 19 سانتيمتر و براي ماديان 18 سانتيمتر
كتف: عريض، بلند افتاده
اندام: بلند وكشيده و باريك با شكم جمع
پوست: نرم وموج دار و براق، يال و دم كم موو روي ساق پاهاعاري از پشم وموي بلند
بلند ترين نقطه ي شانه تا بلند ترين نقطه ي كپل اسب2/154سانتي متر، ماديان154 سانتي متر
رنگ هاي اصلي: كهر، نيله، كرنك، سمند و قره كهر
خصوصيات اخلاقي: خونسرد، نجيب و مطيع
امكانات اسب: كورس، پرش، سواري
تغذيه: كاه، علف بهاره، جو، يونجه
مناسب ترين آب وهوا و منطقه مورد نظر:هواي معتدل و مرطوب و اراضي نرم غير شني و سنگلاخ مانند منطقه « تمر قره قوزي »- آي تمر- يلي بدراق واقع در بخش كلاله
طول بدن اسب تركمن كشيده وباريك. اين كشيدگي در نوع آخال تكه بيشتر از اسب يموت است
سم اسب هاي تركمن مخصوص خاك نرم و بهتر و سالم است

تيره هاي اسب تركمن
اسب تركمن داراي دو تيره ي مشخص ويك تيره ي مخلوط ولي معروف مي باشد به شرح زير
يموت 2- آخال تكه 3- چناران 1
گذشته از سه تيره ي فوق انواعي از نژاد اسب با تغييرات جزئي به نام « جرگلان » و جيب ايشان وغيره ... وجود داردكه فقط به مناسبت پرورش در منطقه نام گرفته اند و تغييري در جهت شكل در آن ها به وجود نيامده است

پوشش اسب
اسب تركمن پوششي مخصوص و مفصل دارد كه همراه با زيو هاي آ ن به اسب زيبايي مي بخشد. جل هاي بسيار قشنگي از گليم و قاليچه مي بافند و آن را روي نمد بسيار بلند كه مخصوص پوشش اسب است مي اندازند.اين پوشش ها عبارت اند از
1- دروني ترين پوشش اسب را « اچرگي » مي نامند
2- بعد از « اچرگي» ، نمد ديگري به نام« گزرمن» قرار مي دهند
3- جًــل و « اورتمن» پوشش هاي بعدي را تشكيل مي دهند
تمامي اين پوشش هارا با بندي به نام « قارن باق» ( شكم بند) به تنگ گاه سينه ي اسب وصل مي كنند. در زمستان اسب را با نمد سفيد و بزرگي مي پوشانند كه به آن « بورامه كچه » مي گويند
تركمن ها به اسب نعل نمي كوبند چون خاك صحرا نرم است و احتياجي به نعل ندارد.زين را به تركمني « ايه ر» مي نامند كه ركاب « اوزنگ» به آن متصل است مهار اسب را « اويه ن» مي نامند

زيور اسب
ا:سب تركمن داراي زيورآلات نقره اي باآب طلا داشت كه به اسب زيبايي خاصي مي داد كه عبارتند از
1- آلاغا يش: نوار چرمي كه روي آن را با نقره وطلا آرايش داده زيور بسيار جالبي كه نفيس و گرانقيمتي است وآن را به گردن اسب مي بندند
2- گووس بند: زيوري از طلا و نقره بعد از آلاغا يش مي بندند
3- يل فه ووچ: كه بر پيشاني اسب مي بندند و داراي زيــوري است از نقـــره وطلا، كه جهت دفع مزاحمت حشرات مزاحم استفاده مي شود
طناب مخصوصي به نام « يان طناب» كه طنابي است كه از كنار لگام عبور مي دهند
مربي اسب را به تركمني « سيس» و تازنده ياسب را كه نوجواني 8 الي 12 ساله است « آت اوغلان» مي نامند
اسب تازه به دنيا آمده « كره» را وقتي دوساله شد« ايكي ياشار» و در سه سالگي « اوچ ياشار» مي نامند
ماديان هاي تركمن را در 6 ماهگي از شير گرفته، آن ها را با نمد زين كرده و با دهنه آشنا مي كنند. شركت در مسابقات اسبدواني براي اسب هاي تركمن از يك سالگي شروع مي شود و روزانه اسب را براي آماده شدن به راهپيمايي طويل فرستاده و در بعضي اوقات اسب را چهارنعل مي تازند

مسابقات اسبدواني
در گذشته به مناسبت هاي جشن عروسي يا تولد فرزند و يا به مناسبت هاي ديگر مسابقات بر گزار مي شد كه شكل خاصي داشت كه به صورت دويده به دور ميدان به تعداد سيزده بار بودكه اين ميدان را « آيلم» مي گفتند. داوري سيزده قطعه چوب به دست گرفته با هر بار گذشتن از مقابل داوران يكي از چوب هارا به زمين مي گذاشت و الي آخر كه برنده معين مي شد .

اسب آميخته عرب ايراني – وارداتي
اسباني در اين گروه قرار مي گيرند كه قسمت اعظم خون آنها، از نژاد ارزشمند عرب ايراني مي باشد و كمتر از 20% نيز خون اسبان عرب خالص وارداتي را در رگ هاي خود دارند.
در دهه 50 و در پي ورود چند راس اسب عرب از آمريكا به ايران، به سرعت اسب هاي عرب ايراني با آنها تلاقي داده شدند و در بسياري از خطوط خوني اسب عرب به نام هاي اين اسبان وارداتي بر مي خوريم كه متاسفانه بخش زيادي از اسبان عرب را شامل مي شوند. در اين ميان تعداد قابل توجهي از اين اسب ها هستند كه در سال هاي بعد با اسب هاي خالص ايراني تلاقي داده شده اند و باز خون عرب ايراني آنها افزايش يافته است.
با توجه به تعداد زياد اين دسته از اسبان عرب و نظر به اهميت افزايش خون عرب ايراني آنها، در دومين نمايش اسطوره هاي زيبايي يك رده مخصوص چنين اسب هايي در نظر گرفته شده است تا اسب هاي داراي 81% خون عرب ايراني و بيشتر بتوانند در آن حضور پيدا نمايند.
اسباني كه 81/25% خون ايراني دارند و در حقيقت چند خط خوني خارجي در آنها وجود دارد با يك نسل تلاقي با اسبان خالص ايراني، توليدي بالاي 90% خالص خواهند داشت و بسيار اهميت دارد. در صورت تلاقي با اسب هاي خالص، بعد از اين مرحله تنها 4 نسل كشش با اسب هاي عرب ايراني نياز است تا به خلوص بالاي 99% كه خالص محسوب مي گردد، دست يابيم.
اين روند را اگر با برنامه هاي اصلاح نژادي همراه نماييم، توليدات ارزشمندي به دست مي آيد كه علاوه بر خلوص اسب عرب ايراني، كيفيت بالايي نيز خواهند داشت.
نحوه محاسبه ميزان خون خالص ايراني: در شجره اسب خود براي اسب هاي عرب خالص ايراني عدد 100 و براي اسب هاي عرب وارداتي عدد 0 را در نظر بگيريد. اين دو عدد را با يكديگر جمع و سپس تقسيم بر دو نماييد تا درصد خون كره آنها مشخص شود. اين روند را از اولين اسب وارداتي كه در شجره وجود دارد تا كره مورد نظر انجام دهيد تا ميزان خون خالص ايراني آن مشخص گردد. اگر اين ميزان 81 يا بيشتر بود منتظر ثبت نام اسب شما در اولين نمايش اسب هاي عرب ايراني – وارداتي، با هدف خالص سازي خواهيم بود.
مثال1: كره اي كه از نوه يك سيلمي وارداتي حاصل شده است به شرطي كه خون وارداتي ديگري در شجره آن وجود نداشته باشد با توجه به اينكه 5/87% خون خالص ايراني دارد، مي تواند در اين نمايش شركت نمايد.
مثال2: كره اي كه پدر و مادر آن نوه دو سيلمي وارداتي باشند و بقيه اجداد خالص ايراني هستند 75% محسوب مي شود. كره حاصل از اين اسب و اسب ذكر شده در مثال1، داراي 81/25% خون خالص ايراني است و امكان حضور در نمايش اين گروه را دارد.

اسب دره شوري
اسب دره شوري، شبيه به اسب عرب است كه احتمالا" از اختلاط اسب عرب و ساير اسب هاي بومي مخصوصا" اسب هاي منطقه فارس به وجود آمده است.
- خصوصيات: صورت صاف، سينه باز، سر و گردن عالي با دمي افراشته، بدني قوي با رنگ هاي كهر و كهر طلايي مي باشد.
- اسب دره شوري با توجه به اينكه اسب ايلات كوچ نشين قشقايي بوده، نيازمند استقامت زياد، نرمي لازم جهت سواركار و استحكام اجزاي بدني بوده است و با توجه به اين موارد اصلاح نژاد شده است. بنابراين يكي از بهترين اسب ها جهت سواري آزاد و مسابقات استقامت مي باشد.
- به طور كلي اسب دره شوري بسيار زيبا و خوش اندام مي باشد اما به طور ويژه زيبايي اين اسب ها براي خوانين اهميت بيشتري داشته است و به همين دليل اسبان خوانين، زيبايي منحصر به فردي نيز داشته اند و اين نكته نيز در اصلاح نژاد آنها مورد توجه قرار مي گرفته است.

اسب هاي نژاد كرد
خصوصيات: گوش ها اندكي عقب، پيشاني برجسته و گاهي مستقيم، سر سنگين، چشم ها عميق و خشمگين، استخوان بيني دراز، منخرين تنگ و ستيغ گونه هويدا، فاصله دو استخوان فك در ناحيه حلق زياد، اتصال سر و گردن خشن، گردن قوي، سينه از جلو به حد قابل توجه عضلاني، دست و پا كوتاه و بسيار محكم با اندك مو در ناحيه شاخ مو، در مجموع بدن عضلاني و جمع، بسيار باهوش، مطيع، صبور و در راهپيمايي در زمين هاي كوهستاني توانا، قانع و كم خوراك، سم سخت و محكم، دم را در حين حركت افراشته مي گيرد.

اسب عرب ايراني
نژادهاي قديمي اسب ايران اسب قدرتمند نسايي را تشكيل دادند.
- اسب نسايي از غرب ايران به بين النهرين و سپس عربستان و ديگر ممالك عربي برده شد.
- با توجه به نبود اسب در صحاري عربستان و مصر، اسب هاي برده شده اهميت و قدر و منزلت خاصي داشتند و در نزد روساي قبايل به بهترين نحو نگهداري و پرورش يافتند.
- قبيله هاي عرب تعصب خود بر روي تبار قبيله اي را در مورد اسب هاي ارزشمند و زيبايشان نيز حفظ كردند و با توجه بسيار به تكثير و پرورش آنها پرداختند و تيره هاي مختلف اسب عرب پديد آمد.
- توجه به شكوه و زيبايي خيره كننده هر اسب كه برتري مالك آن را ثابت مي كرد، انتخاب جهت بهبود نژاد را به سمت گزينش اسب هاي زيباتر و ظريف تر برد.
- از طرفي نياز به استفاده در شرايط سخت بيابان هاي بي آب و علف، انتخاب اسب هاي قويتر و با استقامت بيشتر را لازم نمود.
- بدين ترتيب اسب عرب با زيبايي هر چه تمام تر و قدرت بالا در طي قرن ها به صورت نژادي ارزشمند درآمد.
- نقش اعراب و قبايل مختلف آن در ايجاد اين نژاد با ارزش و محبوب انكار ناپذير مي باشد.
- در جريان جنگ هاي صليبي، اروپاييان با اين اسب توانا و زيبا آشنا شدند و شهرت آنان به قدري شد كه حتي هر اسب شرقي را عربي خطاب مي كردند. پس از اين دوران اسب هاي عرب به اروپا راه يافتند.
- در سال هاي پس از جنگ جهاني دوم اصلاحات فراواني بر روي نژاد اسب عرب صورت گرفت و بيشتر به سمت گزينش اسب هاي زيباتر و ظريف تر حركت نمود. در اين مسير بخش قابل توجهي از توان اسب عرب كه شامل قدرت آن نيز مي شد، كمرنگ شده و زيبايي مخصوصا" سر پر اهميت تر گشت.
- نقش قبايل عرب ساكن ايران در بهبود اين نژاد و اهتمام فراواني كه در نگهداري و پرورش اين نژاد داشته اند بسيار ارزشمند بوده است.
- اسبي كه امروزه در دنيا به نام عرب ايراني مطرح است، از سرشاخه هاي قديميترين اسب هاي خالص عرب مي باشد كه در نتيجه بهبود نژادي قبايل عرب، اسبان ارزشمندي به دست آمدند. اين گروه، خصوصيات اسبان عرب باستاني را بيش حفظ كرده اند و دست نخورده تر باقي مانده اند.
- نحوه اصلاح نژاد و پرورش اين اسب ها، توليد اسب هاي مرغوبي را باعث شد كه هم در زيبايي و تناسب و هم در توان و قدرت نمونه بودند. اين گروه كه به نام اسب عرب ايراني معروف مي باشد، با وجود همه ضربه هايي كه ديده همچنان تا روزگار ما باقي مانده است و از ذخاير ارزشمند ژنتيكي كشورمان محسوب مي شود.
- هر چند كه ورود خون اسب هاي عرب وارداتي طي ساليان گذشته، تعداد زيادي از جمعيت اين ذخيره ارزشمند را به شدت از خلوص تاريخي خود خارج نموده است، اما توجه به ارزش واقعي اين اسب هاي تاريخي طي سال هاي اخير، اميدواري به حفظ آنها را زنده كرده است.
- هنوز هم مي توان اسب هاي بي نظير عرب ايراني را كه هم از نظر زيبايي مثال زدني هستند و هم از نظر قدرت، سرعت و استقامت نمونه، در گوشه و كنار ايران زمين پيدا كرد.
- خصوصيات: سر كوچك و سبك، گوش ها كوتاه، پيشاني صاف يا كمي برجسته، گردن بلند و كماني، فاصله زياد بين چشم ها، فك عميق، پشت كوتاه، كپل افقي و دم پر پشت و در هنگام حركت بالا، قلم ها كوتاه، استقامت زياد در مسيرهاي طولاني
اگر به اين نكته مهم توجه كنيم كه اين تيپ از اسب عرب فقط مخصوص ايران بوده و برعكس اسب هاي داراي خون مصري و آمريكايي و ... در جاي جاي زمين، يافت نمي شود، ارزش و اهميت حفظ اين گنجينه تاريخي را بيشتر خواهيم دانست.
- موفقيت كشورهاي توليد كننده اسبان عرب زيبايي امروزي در آن است كه اسب هايي توليد مي كنند كه از لحاظ زيبايي، ديگران توان توليد آنها را ندارند. ما هم قدر داشته هايمان را داشته باشيم و گوهرهايي توليد نماييم كه قدرت، سرعت، استقامت و زيبايي را همزمان دارند و ديگران از داشتن آن محرومند. بي شك آينده متعلق به كساني است كه بازار بي رقيب جهاني را در انحصار خود خواهند داشت.




رنگ اسب
رنگ مو به وجود و يا عدم وجود مواد رنگي قرمز، زرد و سياه در سلولهاي مو بستگي دارد. وجود اين رنگها به صورت تنها و يا به صورت جمع و در نسبتهاي گوناگون و يا فراواني يكي از رنگها، رنگهاي مختلف مو را به وجود مي آورند. عواملي از قبيل پيري و يا جراحت و در نتيجه ايجاد نا منظمي و خرابي در سلولهاي پوست و مو، باعث تبديل شدن موهاي بدن به رنگ سفيد مي شوند.
بعضي از رنگها دايمي بوده و بدون هيچ تغييري از بدو تولد تا مرگ وجود دارند و در بعضي نيز همزمان با بالا رفتن سن اسب، رنگها دچار تغيير ميگردند. به آندسته از رنگها كه تغيير نمي كنند "رنگ اصلي" يا "رنگ ساده" و به رنگهاي قابل تغيير "رنگ مركب" يا "رنگ جانبي" اطلاق مي گردد.
رنگهاي كرنگ، طلايي، سياه، كهر و سمند جزو رنگهاي اصلي و تمامي رنگهاي نيله، موشي، خاكستري و ابرش از رنگهاي مركبند كه به شرح آنها مي پردازيم:

كرنگ
در اين رنگ بدن با موهايي به رنگ قرمز دارچيني يا شبيه رنگ چايي تا زرد پر رنگ پوشيده شده است. رنگ دم، يال و قسمتهاي پاييني دست و پا نيز به همان رنگ بدن است و انواع آن بر اساس رنگهاي تيره و يا روشن موهاي قرمز عبارتند از، كرنگ روشن، كرنگ معمولي، كرنگ طلايي، كرنگ گيلاسي، كرنگ مسي، كرنگ شيرقهوه اي، كرنگ تيره (سير) كه تمامي بدن قهوه اي سير است، كرنگ سوخته.
در نوع اين موهاي يال، دم و قسمتهاي بالايي سم به مراتب روشن تر بوده و اگر برنگ زرد كاهي باشند به آنها كرنگ يال سفيد يا كرنگ مو گاوي گفته مي شود.

طلايي (سفيد)
رنگ بدن زرد مايل به قرمز بوده و موهاي دم، يال و قستهاي بالايي سم نيز به همان رنگ . يا اندكي روشن تر مي باشند. انواع اين رنگ عبارتند از، طلايي روشن (سفيد مات، سفيد بدون درخشش)، طلايي مايل به قرمز (سفيد پشت گلي)، طلايي تيره (سفيد كثيف، تقريبا" زرد رنگ)

سياه
تمامي بدن، يال، دم و دست و پاها نيز با موهاي سياه پوشيده شده است و انواع آن عبارتند از، سياه تيره، سياه يكدست (قره كهر).

كهر
موهاي پوششي بدن همانند رنگ كرنگ مي باشد، فقط يال، دم، دست و پا سياه است. بعضا" در پشت و شانه خطوط قاطري يا گورخري ديده مي شود. انواع آن بر اساس واريته هاي رنگي موهاي قرمز پششي عبارتند از، كهر روشن، كهر تيره، كهر گيلاسي، كهر شاه بلوطي و كهر سوخته.

سمند
رنگ موهاي پوششي بدن همانند رنگ طلايي است، فقط موهاي يال، دم و قسمتهاي پاييني دست و پا سياه است. بعضا" در پشت خط قاطري قابل رويت است. انواع آن عبارتند از، سمند روشن، سمند يزيدي (يال و دم روشن تر از رنگ بدن) و سمند تيره.

نيله
در ميان موهاي تيره رنگ اسب به مرور زمان موهاي سفيد ظاهر مي شود كه به آن نيله مي گويند. انواع آن عبارتند از:
- نيله روشن: موهاي سياه كم و موهاي سفيد زياد هستند.
- نيله سرخون: بيش از آنكه رنگ خاكستري نشان بدهد رنگ اسب سرخي مي زند.
- نيله گلگون (لكه دار): رنگ نيله به صورت لكه هاي منظمي در پوست موجود است.

- نيله خالدار
- نيله مگسي: در اوايل تولد بدن سياه بوده و به تدريج به سفيدي مي رود. اينگونه اسبان در سنين پيري داراي لكه هايي به شكل مگس روي بدن مي شوند.

- نيله مرجاني
- قره نيله: تعداد موهاي سياه خيلي زياد است و رنگ اسب به سياهي مي زند.
- سنجابي (موشي): پوشش بدن به رنگ سنجاب و يا موش مي باشد.
نيله خاكستري: در اين نوع پوشش و بدن با رنگ مخلوطي از قرمز و سفيد است.

ابرش
بدن با موهاي قرمز، سياه و سفيد پوشيده شده است و رنگ يال و دم و قسمتهايي پاييني دست و پاها در همان رنگ بدن و يا به رنگ سياه است. انواع آن عبارتند از، ابرش روشن، ابرش معمولي، ابرش تيره (موهاي سياه بيش از سرخ و سفيد روي پوست است)، ابرش خالدار.

سمند گرگي (رنگ گرگي)
قسمتهاي انتهايي موهاي تشكيل دهنده اسب زرد و نوك آنها سياه و يا داراي رنگ تيره است. موهاي يال، دم و قسمتهاي نزديك سم سياه مي باشد. از نظر شكل عمومي شبيه گرگ و يا سگ گرگي است. انواع آن عبارتند از، معمولي، سير، روشن.
واريته انواع رنگهاي مورد ذكر اكثرا: با هم مخلوط مي شوند. بنابراين از اينكه بتوان رنگهاي مركب را جزو كدام دسته از رنگها به حساب آورد خيلي مشكل مي شود، لذا با توجه به رنگ اصلي، مقدار و يا نسبت آن با ديگر رنگها مي توانيم در رابطه با رنگ اسب حكم صادر نماييم.
در بعضي از كشورها و در برخي از نژادها، اسبان ابلق نيز ديده مي شوند. در بدن اسبان ابلق، پوست و موي به رنگ سفيد به صورت جزاير بسيار بزرگ مشاهده مي گردد. موهاي تيره به رنگ سياه، قرمز، زرد و يا مخلوطي از اين رنگها هستند. به اين نوع رنگها بر اساس رنگ موهاي تيره رنگ، ابلق سياه، ابلق سمند، ابلق نيله، ابلق كرنگ، ابلق كهر و ابلق گرگي گفته مي شود.
ابلق گاوي: اگر رنگ سفيد غالب باشد به آن ابلق كهر و اگر رنگ كهر غالب باشد به آن كهر ابلق گفته مي شود.

نشانه هاي اسب، خصوصيات و انواع آنها
به لكه هاي سفيد رنگ موجود در سر و قسمتهاي پايين دست و پا، "نشانه" گفته مي شود. خط قاطري اسبان كهر و سمند نيز جزو نشانه هاي اسب به شمار مي رود. به آندسته از بخشهاي تيره رنگ موجود در هر قسمت از بدن حيوان كه به رنگ خيلي روشن باشند نيز نشانه گفته مي شود.
سم اسبان رنگ مخصوصي دارند، رنگهاي سفيد، سياه و ابلق سم از نشانه هاي سم هستند.
در بعضي مواقع به خال هاي قرمز، خاكستري و سياه موجود در ميان موهاي سفيد بدن لكه گفته مي شود. لكه ها جزو نشانه ها نبوده و به عنوان انواع رنگها قابل قبولند. به اين رنگها "نيله لكه اي" گفته مي شود.
نشانه هاي سفيد رنگ موجود در سر اسب، روي بيني، اطراف دهان و دور لبها نيز ديده مي شوند. نشانه هاي موجود در پيشاني اسب بر اساس بزرگي و شكل بدينگونه نامگذاري مي شوند:
چندين موي سفيد در پيشاني، ستاره در پيشاني، گلوله برفي، هلال (رو به سمت راست، رو به سمت چپ)، حلقه، ستاره، گلوله برفي شطرنجي، خنجر، سفيد خالدار، سفيد لكه اي.
به نشانه هاي روي منخرين "لك سفيد" گفته مي شود و انواع آن عبارتند از:
لكه سفيد كامل، نيم لكه سفيد، لكه سفيد قطع شده، لكه سفيد نازك، لكه سفيد پهن، لكه سفيد خالدار، لكه سفيد لكدار. اگر لكه سفيد به سمت پهلوها گسترش يافته باشد و صورت را كاملا پوشانده باشد به اين اسب "خوش روي" گفته مي شود.
به نشانه هاي سفيد رنگي كه در دهان و گرداگرد آن باشند "خالدار" مي گويند.
به لكه هاي روي پاي اسب كه گاهي تا زانو يا شانه مي رسد "لكه سفيد" گفته مي شود. لكه هاي سفيد بر اساس محلش، وسعت و شكل بدينگونه نامگذاري مي شوند: نشانه لكه سفيد، اثر لكه سفيد، نيم لكه سفيد، تمام لكه سفيد، لكه سفيد بلند، لكه سفيد چكمه اي.
لكه هاي سفيد بر اساس شكل لبه هايشان، به دندانه دار، نامنظم و درهم و بر اساس وجود يا عدم وجود به موهاي رنگي، خالدار و كك مكي تقسيم مي شوند. قسمتهاي متشكل از موهاي سفيد و يا سياه و يا ديگر رنگهاي تيره كه در هر جاي بدن مشاهده مي شوند بر اساس محل و وسعت مشخص مي گردند و حتي با اسامي مشابه نامگذاري مي شوند.

تشريح اندام اسب

دستگاه گوارش
دستگاه گوارش به ترتييب از قسمتهاي زير تشكيل شده است:
۱- دهان: با لبها آغاز و به حلق ختم مي شود، در آن زبان و دندانها قرار داشته و غدد بزاقي با ترشحات خود به عنوان اولين عامل شيميايي به هضم كمك مي كنند.
۲- حلق: يك سوراخ به سمت دهان، دو سوراخ به سمت بيني، يك سوراخ به سمت مري، يك سوراخ به سمت حنجره و دو سوراخ به سمت گوش دارد.
۳- مري: از سه ناحيه دهاني، گردني و سينه اي تشكيل شده و بافتي از جنس عضلات صاف غير ارادي دارد.

۴- معده: از دو بخش پيش معده و معده اصلي تشكيل شده كه فقط معده اصلي سلولهاي ترشحي دارد. از بالا توسط دريچه كارديا به مري و از پايين توسط دريچه پيلور به روده كوچك وصل مي شود. در معده سلولهاي مرز نشين اسيد معده ترشح مي كنند و محيط را اسيدي مي كنند. همچنين اين سلولها ماده اي به نام فاكتور دروني ترشح مي كنند كه با ويتامين ب۱۲ موجود در غذا تركيب شده و موجب جذب آن در انتهاي روده باريك مي شود. سلولهاي اصلي پپسينوژن ترشح مي كنند كه در محيط اسيدي معده به پپسين تبديل مي شود و بر روي مولكولهاي پروتئيني اثر مي كند. سلولهاي موكوس كه پيش ساز سلولهاي مخاطي، مرزنشين و اصلي مي باشند، حاوي موسين هستند.
۵- روده ها:
الف) روده كوچك: كه از سه بخش دوازدهه، تهي روده (مياني) و لگني تشكيل شده است. روده باريك دو نوع حركت دارد كه يكي باعث راندن مواد غذايي به سمت روده بزرگ و يكي باعث مخلوط شدن غذا با شيره هاي گوارشي مي شود.

ب) روده بزرگ: شامل، روده كور، قولون و راست روده كه به مخرج منتهي مي شود. در روده كور و قولون هضم ميكروبي كه قسمت مهمي از هضم است انجام مي شود و اين دو قسمت از بخشهاي مهم دستگاه گوارشند.
علاوه بر غدد بزاقي، لوزالمعده و كبد هم از غدد ضميمه دستگاه گوارش هستند. در ضمن اسب كيسه صفرا ندارد ولي اين به معني عدم توليد صفرا نيست و فقط عضو ذخيره آن را ندارد ولي صفرا ترشح مي كند.

دستگاه تنفس
دستگاه گوارش شامل قسمتهاي ذيل است:
۱- بيني: دو سوراخ نيم هلال با ديواره قابل انبساط و قابليت حلقوي شدن در هنگام فعاليت شديد و افزايش حجم ورود و خروج هوا.
۲- ناي: متشكل از ۶۰-۵۰ حلقه غضروفي ناقص كه از حنجره تا ناف شش امتداد دارد و حدود ۸۰-۷۵ سانتيمتر طول و ۶-۵ سانتيمتر قطر دارد.

۳- ششها: از دو بخش راست و چپ تشكيل شده اند كه بخش راست بزرگتر است.